Διεθνές Συμπόσιο για το Νερό «Βιώσιμη Ανάπτυξη και Νερό: Μία παγκόσμια πρόκληση για τοπικές δράσεις» - ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το Διεθνές Συμπόσιο για το Νερό ανέδειξε το τρίπτυχο των αλληλένδετων προκλήσεων νερού, ενέργειας και κλιματικής αλλαγής, που καλούμαστε όλοι να αντιμετωπίσουμε. Οι πρακτικές που εφαρμόζονται στον τομέα του νερού σε ένα μεγάλο βαθμό καθορίζουν, αλλά και καθορίζονται από την ενεργειακή πολιτική, καθώς αφενός η παραδοσιακή διαχείριση του νερού απαιτεί τεράστιες ποσότητες ενέργειας και αφετέρου η συμβατική παραγωγή ενέργειας απαιτεί τεράστιες ποσότητες νερού. Επιπλέον, μια ολοκληρωμένη αντιμετώπιση αυτού του δίπολου νερού-ενέργειας μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην αναχαίτιση της κλιματικής αλλαγής, αλλά και στην αντιμετώπιση των επιπτώσεών της. Ειδικά, τα ζητήματα που άπτονται του νερού απαιτούν επειγόντως λύση και προϋποθέτουν τη συνεργασία των καταναλωτών, των κέντρων λήψης αποφάσεων, αλλά και των επιχειρήσεων που συμμετέχουν στον “κύκλο” του νερού με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Σε αυτό το πλαίσιο, το Συμπόσιο φώτισε δύο πτυχές του θέματος: πρώτον, διάφορες ευκαιρίες που αναδύονται για την προώθηση του στόχου της βιώσιμης ανάπτυξης και δεύτερον, κάποια παραδείγματα επιτυχούς διαχείρισης του νερού, ως κοινό αγαθό, από οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής άποψης.

ΕΠΙΚΕΦΑΛΙΔΕΣ

• Η κλιματική αλλαγή επιτείνει την κρίση του πόσιμου νερού
• Οι αυξητικές τάσεις στην κατά κεφαλήν και συνολική κατανάλωση μεγεθύνουν τη ζήτηση σε νερό
• Οι ελλιπείς υποδομές διογκώνουν τις σπατάλες στον τομέα του νερού σε έναν φαύλο κύκλο χαμηλής παραγωγικότητας
• Η γήρανση των αγωγών του νερού αυξάνει το κόστος του και απειλεί τη δημόσια υγεία
• Ο φαύλος κύκλος υπολειτουργίας - υποχρηματοδότησης στον τομέα του νερού μπορεί να ανατραπεί με τη βελτίωση της παραγωγικότητάς του
• Η εφαρμογή των κανόνων της ελεύθερης αγοράς και μειώνει τη σπατάλη και αυξάνει την αξία του νερού
• Η καθιέρωση μη συμβατικών (π.χ. ανακυκλωμένων) νερών ως εναλλακτικών πηγών και η διείσδυση της καθαρής ενέργειας για την επεξεργασία τους βελτιώνει τη βιώσιμη επάρκεια νερού
• Η υιοθέτηση καινοτομιών με μικρό κόστος μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλα και πολλαπλά οφέλη
• Η προεξόφληση της επίδρασης μιας παρατεταμένης ή μόνιμης λειψυδρίας βελτιώνει οποιονδήποτε προγραμματισμό διαχείρισης υδάτινων πόρων

ΣΥΝΟΨΗ

Η πρόκληση του νερού σε παγκόσμιο επίπεδο είναι να παραμείνει ένα κοινό αγαθό σε αφθονία παρά την τάση μείωσης της προσφοράς του εξαιτίας των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, και ενώ η ζήτηση αυξάνεται λόγω υπερπληθυσμού και ανοδικού ρυθμού κατανάλωσης.

Οι δράσεις για το νερό που μπορούν να αναλάβουν οι επιχειρήσεις εστιάζονται κυρίως στην ανάπτυξη και εφαρμογή πιο αποδοτικών τεχνολογιών και διαδικασιών λειτουργίας. Σε κάποιο βαθμό, η τεχνολογία θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση της πρόκλησης του νερού με προϋπόθεση την υλοποίηση επενδύσεων. Όμως, οι επενδύσεις στον τομέα του νερού απαιτούν βελτίωση της λειτουργικής αποδοτικότητας και, αναγκαστικά, ένα συνδυασμό ιδιωτικών και δημόσιων πόρων, διότι το νερό ως κοινό αγαθό είναι ταυτόχρονα και οικονομικό, αλλά και κοινωνικό αγαθό.

Επομένως, πέρα από την τεχνολογική πρόοδο και τη συμμετοχή των επιχειρήσεων, οι δράσεις απαιτούν τη συνεργασία και των πολιτών και της πολιτείας μέσα από τις κατάλληλες πολιτικές. Για παράδειγμα, μια μη ορθολογική πολιτική ενίσχυσης κάποιων πληθυσμιακών ομάδων, με μέσο το νερό αντί άλλων μέσων κοινωνικής πρόνοιας, δεν προωθεί την ανάπτυξη καινοτομίας και διαιωνίζει παραδοσιακά σπάταλες πρακτικές στη γεωργία, αλλά και στις αστικές περιοχές –μία μη βιώσιμη κατάσταση που οι ίδιοι οι καταναλωτές οφείλουμε να αντιληφθούμε και σύντομα θα κληθούμε να διαχειριστούμε. Απεναντίας, μια πολιτική που θέτει ως προτεραιότητα τη μείωση των απωλειών νερού, όπως για παράδειγμα στην κοντινή μας Πορτογαλία, οδηγεί σε εξοικονόμηση νερού και συνεπώς χρημάτων, η οποία μπορεί από μόνη της να επιτρέψει περαιτέρω επενδύσεις χωρίς αύξηση της τιμής του νερού. Επιπλέον, ένα σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων χρήσης νερού, όπως αυτό που υλοποιήθηκε στη μακρινή μας Αυστραλία, μπορεί, με την κατάλληλη προσαρμογή στην ελληνική πραγματικότητα, να θωρακίσει ολόκληρη την κοινωνία πολύ πιο αποτελεσματικά από οποιαδήποτε κεντρική πολιτική απέναντι στη λειψυδρία, που η κλιματική αλλαγή επιφυλάσσει για τη Μεσόγειο.

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ

• Προτεραιότητες του ΥΠΕΚΑ, όπως εξαγγέλθηκαν από τον Υφυπουργό, κ. Θ. Μωραϊτη:
  • «Η εξοικονόμηση πόσιμου νερού και η εφαρμογή προγραμμάτων προστασίας για ποτάμια και λίμνες. Η εφαρμογή πολιτικών και τεχνικών εξοικονόμησης νερού στον αγροτικό, τουριστικό, βιομηχανικό, αλλά βεβαίως και στον αστικό τομέα.
  • Η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για τις μονάδες αφαλάτωσης στα νησιά μας.
  • Η εφαρμογή ολοκληρωμένων προγραμμάτων αποκατάστασης επιφανειακών νερών και υδροφόρων οριζόντων, που αντιμετωπίζουν σήμερα ένα μεγάλο πρόβλημα ρύπανσης.
  • Και, βεβαίως, η προώθηση διεθνών συνεργασιών για τη διαμόρφωση ολοκληρωμένων σχεδίων διαχείρισης των διασυνοριακών λεκανών απορροής των ποταμιών μας»
    • Παρέμβαση του ΣΕΒ από τον Πρόεδρό του, κ. Δ. Δασκαλόπουλο:
      • «Η ίδρυση του Συμβουλίου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη προωθεί το μοντέλο της βιώσιμης ανάπτυξης που αποτελεί πολιτική επιλογή και στρατηγικό στόχο του ΣΕΒ
      • Η βιομηχανία διαθέτει την τεχνογνωσία, το όραμα, τη θέληση και την αίσθηση ευθύνης να ανάγει το πρόβλημα του νερού σε πρόκληση για λύσεις
      • Ο ΣΕΒ χαιρετίζει τη συνύπαρξη των αρμοδιοτήτων για το περιβάλλον μαζί με την ευθύνη για τους φυσικούς πόρους στο νέο Υπουργείο, γιατί έτσι μπορούν να γίνουν εποικοδομητικά οι αναγκαίες σταθμίσεις μεταξύ των διαφόρων παραμέτρων της βιώσιμης ανάπτυξης»
    • Σκέψεις του προέδρου του Συμβουλίου του ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, κ. Ε. Βιδάλη:
      • «Η παρούσα οικονομική κρίση μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε ότι το σημερινό πρότυπο της υπερκατανάλωσης δεν είναι συντηρήσιμο στον πλανήτη μας
      • Η πρόσβαση σε φυσικούς πόρους, η παραγωγή βιομηχανικών προϊόντων και η σωστή διαχείρισή τους μετά τη χρήση τους αποτελούν συλλογική ευθύνη και όχι δραστηριότητες που απλώς μπορούμε να εξάγουμε και μαζί τους και θέσεις εργασίας
      • Το ζήτημα του νερού και της βιώσιμης διαχείρισης πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ευκαιρία για τον επιχειρηματικό κόσμο, ο οποίος καλείται να προσφέρει καινοτόμες λύσεις μέσα από νέες ιδέες και εφαρμογές
      • Ο κίνδυνος των δυσμενών επιπτώσεων των κλιματικών αλλαγών είναι απτός και οι κυριότερες επιπτώσεις που θα αισθανθούμε θα αφορούν στο νερό σε κάποια μορφή, είτε είναι μια παρατεταμένη λειψυδρία, είτε καταστροφή ακτών λόγω ανόδου της στάθμης της θάλασσας, είτε ερημοποίηση κ.ο.κ.
      • Ως χώρα, ό,τι και να κάνουμε μετά την Κοπεγχάγη, για να συμπράξουμε και να παραδειγματίσουμε στην εύρεση λύσεων κατά των κλιματικών αλλαγών ουσιαστικά πολύ λίγο θα μπορέσουμε να επηρεάσουμε το τελικό αποτέλεσμα σε παγκόσμιο επίπεδο
      • Οι συνέπειες, όμως, μιας αποτυχημένης παγκόσμιας προσπάθειας στην αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών, θα βλάψουν τη χώρα μας δυσανάλογα πολύ και με κύριο παρονομαστή θέματα που επηρεάζονται από το νερό»
    • Τοποθέτηση του κ. Α. Καλλιτσάντση, μέλους του Δ.Σ. του Συμβουλίου του ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη:
      • «Πιστεύουμε ότι η ανάπτυξη μπορεί όχι μόνο να μην ανταγωνίζεται, αλλά και να προστατεύει και να αναβαθμίζει το περιβάλλον. Ενώ αυτή καθεαυτήν η προστασία του περιβάλλοντος προϋποθέτει μια αναπτυγμένη κοινωνία και οικονομία
      • Υπάρχουν περιβαλλοντικές παράμετροι που βρίσκονται τελείως έξω από τις δυνατότητες τοπικών δράσεων, όπως είναι ο υπερπληθυσμός του πλανήτη και οι κλιματικές αλλαγές και οι συνέπειές τους. Υπάρχουν όμως και παράμετροι στο περιβάλλον που εξαρτώνται σχεδόν απόλυτα από τις τοπικές δράσεις, όπως είναι το ίδιο το φυσικό περιβάλλον και το αστικό περιβάλλον, τα δάση, η επάρκεια και η ανανέωση των φυσικών πόρων
      • Θέματα σαν αυτό της διαχείρισης των νερών απαιτούν κοινές δράσεις: της πολιτείας, των πολιτών και της επιχειρηματικής κοινότητας. Πρέπει να αναπτυχθεί ένας γόνιμος διάλογος ώστε να υπάρξει κοινή κατανόηση των θεμάτων και να αναπτυχθούν οι σωστές πρωτοβουλίες και οι βέλτιστες πρακτικές»
    • Άποψη του B. Stigson, Προέδρου του WBCSD:
      • «Πρέπει να δούμε το ζήτημα του νερού ως μέρος μιας ευρύτερης λύσης. Δεν μπορούμε να αναζητήσουμε μια αυτόνομη λύση αποκλειστικά και μόνο για το νερό, πρέπει να επιλυθεί ως ένα μέρος ενός συστηματικού σχεδίου που θα προσφέρει στην κοινωνία πόσιμο νερό και νερό για διάφορες βιομηχανικές χρήσεις, σε συνδυασμό τόσο με τις απαιτήσεις για ενέργεια, όσο και με την ανάγκη σε νερό για τη διατήρηση των οικοσυστημάτων»